Winorośl cierpi z powodu wielu szkodników i chorób, a także z powodu czynników zewnętrznych spowodowanych złą pogodą, zwłaszcza mrozem i gradem. Wiele z najgroźniejszych szkodników i chorób występowało powszechnie w Ameryce Północnej, ale nie było obecnych w Europie aż do XIX wieku. Spośród nich największe znaczenie miały Oidium i Phylloxera vitifoliae. Północnoamerykańskie pochodzenie szkodników i chorób przyczyniło się również do ochrony przed nimi, ponieważ gatunki Euvitis występujące w Ameryce Północnej okazały się znacznie bardziej odporne na szkodniki i choroby, które zniszczyły europejskie winnice Vitis vinifera. Choroby grzybicze powodują największe szkody w winogronach, ale stosowanie fungicydów i dobre zarządzanie winnicą ogranicza ich rozprzestrzenianie się. Ogólnie rzecz biorąc, im cieplejszy i bardziej wilgotny klimat, tym trudniej jest zwalczać choroby winogron. Wirusy przenoszone przez owady, które żyją w glebie, takie jak choroba Pierce'a i kędzierzawość liści, są najbardziej powszechne, a jedynym prawdziwym lekarstwem jest stosowanie silnych środków owadobójczych i fumigacja gleby. Szczegóły dotyczące natury i leczenia szkodników i chorób, są przedstawione w większości prac na temat uprawy winorośli.

Oidium, lub mączniak rzekomy, wpływa na wszystkie zielone części winorośli, tworząc drobny proszek grzyba. Zarodniki (konidia) są zwykle przenoszone przez wiatr, a jeśli nie zostaną usunięte, zabijają winorośl. W przeciwieństwie do wielu innych grzybów, lubią one chłodną pogodę i najlepiej rozwijają się w cieniu. Oidium było nieznane w Europie aż do XIX wieku. Został on wprowadzony z Ameryki Północnej w połowie XIX wieku. Powodował on znaczne szkody do czasu wynalezienia metody fumigacji winorośli siarką. Podczas gdy winorośl Vitis vinifera jest szczególnie podatna na oidium, większość gatunków amerykańskich jest bardziej odporna.

Mączniak rzekomy (false powdery mildew), znany również jako Peronospera, jest również pochodzenia północnoamerykańskiego i prawdopodobnie został po raz pierwszy wprowadzony do Europy wraz z amerykańskimi winoroślami przez Atlantyk w celu zwalczania filoksery w latach 70-tych XIX wieku. Do pomyślnego rozwoju wymaga wysokiej temperatury i wilgotności. Na liściach tworzy się oleista plama, która następnie przekształca się w białe plamy pleśni na spodniej stronie. Podstawową formą leczenia jest regularne opryskiwanie roślin siarczanem miedzi, dawniej w postaci mieszaniny bordoskiej, a ostatnio w postaci oprysków systemicznych wraz z fungicydami organicznymi. Większość winorośli z Ameryki jest odporna na wszystko z wyjątkiem epidemii mączniaka, ale wszystkie odmiany Vitis vinifera są podatne na tę chorobę.

Innym niedawno odkrytym grzybem atakującym winorośl jest Eutypiose, który został po raz pierwszy odkryty we francuskich winnicach w 1977 roku. Do 1989 roku, jedna trzecia winnic Cognac County i jedna piąta winnic Cabernet Sauvignon w wieku od 15 do 25 lat została dotknięta. Eutipoza okazała się odporna na chemiczne środki grzybobójcze, być może dlatego, że objawy zmiany chorobowej pojawiają się w ciągu sześciu lat.

Tabela 1 Główne szkodniki i choroby winorośli

GRZYBY GRYBOWE: Grzyby atakujące zarówno winorośl, jak i winogrona. Oidium tuckerii (mączniak rzekomy) powodowany przez Uncinula necator Peronospera (mączniak rzekomy) powodowany przez Plasmopara viticola (Berl Toni). Antraknoza powodowana przez Gloeosporium ampelophagum (Pass) Czarna zgnilizna powodowana przez Guignardia bidwelli (Ellis) Czarna plamistość powodowana przez Fomes igniarius (L. ex Fr.) Choroba powodowana przez Phomopsis viticola Eutypiose.

Patogeny grzybowe atakujące winogrona. Botrytis (szara zgnilizna/gnilizna) powodowana przez Botrytis cinerea (Pers.) Błękitna pleśń powodowana przez Penicillium sp. Czarna pleśń powodowana przez Aspergillus niger (Van Teeg) Ryzopowa zgnilizna powodowana przez Rhizopus nigricans (Ehrenb. Ex Fr.)

BILIZY WIRUSOWE Kędzierzawość liści (Court-Noe) Brązowienie forniru Odwarstwianie jaj Borowatość drewna Chloroza Mozaika Marmoza Nekroza żył

ZAPOBIEGAWCZE Phylloxera vitifoliae Muchomor sromotnikowy (Erythroneura Elegantula Osborn) Przędziorek (Tetranychus pacificus McG.) Erinoza (Eriophyes vitis Pgst.) Ćma winogronowa (Polychrosis viteana Clem.) Ćma winogronowa (Polychrosis botrana Schiff.) Cochylis (Clysia ambiguella I Ii'ibner)

Nicienie Ptaki Osy Pasikoniki Króliki Jelenie

Dwie z najważniejszych chorób wirusowych dotykających winorośl to kędzierzawość liści oraz, w Kalifornii, choroba Pierce'a.

Kędzierzawość liści powoduje deformację liści, żółte zabarwienie liści, przedwczesne opadanie kwiatów i zmniejszenie plonów winogron. Rozprzestrzenia się za pomocą nicieni Thorne & Allen Xiphinema oraz przez sadzonki zainfekowanych winorośli. Jedynym sposobem kontroli jest zebranie wszystkich porażonych winorośli i nie sadzić gleby, dopóki korzenie usuniętych winorośli nie zgniją. Wiele winorośli Vitis vinifera jest odpornych na kędzierzawość liści, gdy rosną na własnych korzeniach, ale są one bardzo podatne na wirusa, gdy przesadzone do amerykańskich podkładek.

Choroba Pierce'a, pojawiła się w Europie w wyniku zastosowania podkładek amerykańskich po epidemii filoksery pod koniec XIX wieku. Choroba Pierce'a, z drugiej strony, w Kalifornii powoduje żółknięcie liści, późne letnie przypalenia liści, powolny wzrost pędów w następnym sezonie i możliwą śmierć winorośli. Wydaje się, że choroba ta pochodzi z regionu równin przybrzeżnych Stanów Zjednoczonych; rodzime winorośle są odporne na tę chorobę (Iewitt, 1958). Ponieważ jest on przenoszony przez owady, jedynym lekarstwem jest zniszczenie zainfekowanych winorośli, a następnie zastosowanie środków owadobójczych do ochrony nowych nasadzeń.

Phylloxera vitifoliae, znana również jako Dactylasphaera vitifoliae (Shimer), Daktulosphaira vitifoliae (Fitch) i Phylloxera vastatrix (Planchon), była główną przyczyną ogromnej klęski w XIX wieku, która dotknęła europejskie uprawy winorośli. Kiedy pojawił się po raz pierwszy w Europie, doprowadził do powszechnego zniszczenia winnic i znacznych konsekwencji społecznych i gospodarczych. W przeciwieństwie do wielu innych mszyc, jej jedynym żywicielem jest winorośl. Cykl życiowy mszycy filoksera różni się w zależności od odmiany winorośli, jak również od warunków środowiskowych, w których występuje (Williams i Shambaugh, 1988). Jego naturalnym środowiskiem są Stany Zjednoczone na wschód od Gór Skalistych. Cykl życiowy składa się z następujących etapów (rys. 1) (Davidson i Nougaret, 1921; Ordish, 1987; Winkler, 1962): Etap 1: larwa żeńska wyłania się z jaja zimującego na winorośli. Żywi się sokami z liści. Jako osobnik dorosły samica składa jaja, z których powstają kolejne larwy. Znajdują one nowe liście, dojrzewają i składają jaja dla następnego pokolenia. Proces ten trwa do trzeciego i czwartego pokolenia. Niektóre larwy migrują aż do korzeni winogron. Ordish (1987:52) oszacował, że jedno zimowe jajo może potencjalnie wyprodukować 4,800 milionów samic do połowy lata, kiedy pojawia się czwarte pokolenie. Etap 2: Larwy, które przeniosły się do korzeni, rozwijają się jako osobniki dorosłe gatunku żeńskiego, które następnie składają jaja. Z tych jaj wyrastają żywe larwy korzeniowe, które stają się dorosłymi samicami. Składają one więcej jaj i wytwarzają do siedmiu kolejnych pokoleń żywych larw rocznie. Do końca lata pojawiają się trzy różne rodzaje larw: larwa, nimfa i uskrzydlona dojrzała płciowo larwa (samica). Etap 3: Filoksera z powodzeniem znajduje nowe pnącza, a następnie zimuje na korzeniach. Kiedy wiosną temperatura osiąga 10°C, dojrzewa i składa jaja, które z kolei uruchamiają opisany powyżej cykl życiowy. Etap 4: uskrzydlone osobniki znajdują liście winogron i składają jaja, przy czym każdy dorosły składa jedno jajo męskie lub żeńskie. Jaja rozwijają się w dorosłe owady, które rozmnażają się płciowo. Samica składa wtedy jedno jajo zimujące, co kończy cykl. Jest to cykl, który zwykle występuje w naturalnym środowisku filoksery we wschodnich Stanach Zjednoczonych i na innych wilgotnych obszarach, gdzie występują wszystkie różne gatunki owadów. Jednak w Kalifornii, mimo że skrzydlate migrantki z etapu 4 (Ryc. 8) składają jaja, z których rozwijają się formy płciowe, nie dojrzewają. W związku z tym "nadziemne formy cyklu życiowego nie występują w Kalifornii" (Winkler, 1962: 468). W Europie, na Vitis vinifera, filoksera występuje głównie na korzeniach. Większość amerykańskich odmian winorośli jest odporna na filokserę. Tak więc rozwiązaniem problemów, z jakimi borykały się winnice europejskie po pojawieniu się filoksery, było szczepienie pędów vinifery na podkładkach amerykańskich, ale trwało to długo.

Rysunek 1 Cykl życiowy Phylloxera vitifoliae