Od lat 70. XX wieku coraz większa liczba geografów starała się zidentyfikować i przeanalizować, w jaki sposób indywidualne działania jednostek pojawiają się w ramach ograniczeń czasowych (Gregory 1978). Geografowie ci koncentrowali się na zrozumieniu, w jakim stopniu reguły społeczne i ekonomiczne, które tradycyjnie postrzegane są jako determinujące ludzkie zachowanie, same ulegają zmianom lub są pod wpływem działań ludzkich. To podejście stanowiło próbę zrozumienia dynamicznej relacji między strukturami społecznymi a działaniami jednostek.
Duncan (1985) zgrabnie uchwycił ten dylemat, zauważając, że "tradycyjne podejścia albo błądziły po stronie nadmiernego podkreślania siły struktur, albo odwrotnie, przyznawały jednostkom niemal autonomię, jak w neoklasycznej geografii ekonomicznej i behawioralnej". Oznacza to, że wcześniejsze teorie często nie potrafiły znaleźć równowagi między wpływem struktur społecznych a wolnością jednostek w podejmowaniu decyzji.
Jednym ze sposobów rozwiązania tego dylematu była teoria strukturyzacji zaproponowana przez socjologa Anthony'ego Giddensa. Według tej teorii wszystkie działania społeczne składają się z praktyk społecznych ułożonych w czasie. Giddens argumentował, że struktury społeczne nie są jedynie zewnętrznymi ograniczeniami dla jednostek, ale są również wynikiem ich działań. Kompetencja jednostek w działaniu jest jednak zawsze "ograniczona" z jednej strony nieświadomymi warunkami działania, a z drugiej niezamierzonymi konsekwencjami tych działań. Oznacza to, że ludzie działają w kontekście struktur, które sami współtworzą, ale nie zawsze są świadomi wszystkich czynników wpływających na ich decyzje ani wszystkich skutków swoich działań.
W poszukiwaniu odpowiedzi na podstawowe pytanie o ludzkie działanie w czasie, Giddens skupił się również na kwestii ideologii. Duncan (1985) argumentował, że "centralnym elementem tego ujęcia struktury jest pojęcie ideologii, która odgrywa kluczową rolę pośredniczącą pomiędzy różnymi aktorami a systemem społecznym, w którym są oni zarówno produktami, jak i producentami". Ideologia jest tu rozumiana jako zestaw przekonań i wartości, które kształtują sposób postrzegania świata przez jednostki i wpływają na ich działania. Jest ona narzędziem, poprzez które struktury społeczne są reprodukowane i transformowane.
Jednym ze sposobów, w jaki ideologia znajduje swój fizyczny wyraz, jest symbolizm. Wśród takich symboli wino i winorośl zawsze odgrywały ważną rolę w społeczeństwie europejskim. Wino nie jest jedynie napojem; jest ono nośnikiem znaczeń kulturowych, religijnych i społecznych. Od starożytności wino było symbolem bogactwa, płodności, a także elementem rytuałów religijnych. Winorośl jako roślina symbolizowała odrodzenie i ciągłość życia.
Głównym celem niniejszej analizy jest zatem rozważenie, w jaki sposób symbolika winorośli została odtworzona i przekształcona na przestrzeni dziejów. Analiza ta pozwala zrozumieć, jak zmiany społeczne, ekonomiczne i polityczne wpływały na postrzeganie i znaczenie wina w różnych epokach. Na przykład w średniowieczu wino było ważnym elementem życia religijnego i społecznego, podczas gdy w okresie rewolucji przemysłowej jego produkcja i konsumpcja uległy znaczącym przemianom pod wpływem procesów industrializacji i urbanizacji.
Szczególne znaczenie wina polega na tym, że jego ekonomiczne, społeczne, polityczne i ideologiczne znaczenie ciągle się zmienia. Wino może być postrzegane jako towar luksusowy, symbol statusu społecznego, element tradycji kulinarnych, a także jako produkt masowej konsumpcji. Te zmienne role odzwierciedlają szersze zmiany w społeczeństwie i gospodarce.
Poprzez analizę roli uprawy winorośli i handlu winem można uzyskać szerokie zrozumienie strukturalnych przemian społeczeństwa z różnych perspektyw. Uprawa winorośli i produkcja wina są ściśle powiązane z kwestiami własności ziemi, stosunkami pracy, technologią produkcji, a także z polityką handlową i regulacjami prawnymi. Na przykład zmiany w prawie dotyczącym własności ziemi mogą wpływać na strukturę przemysłu winiarskiego, podczas gdy polityka podatkowa może wpływać na konsumpcję wina wśród różnych grup społecznych.
Na tym tle wyróżniają się dwa szerokie tematy, które odegrały znaczącą rolę w całej historii uprawy winorośli i produkcji wina:
1. **Rola wina i winogron jako towarów o znaczeniu społecznym i ideologicznym**: Wino i winogrona nie są jedynie produktami rolnymi; są one nośnikami znaczeń kulturowych i symbolicznych. W różnych epokach wino pełniło różne funkcje: od sakralnych, poprzez społeczne, aż po ekonomiczne. Badanie tych funkcji pozwala zrozumieć, jak społeczeństwa wykorzystują produkty rolne do budowania i podtrzymywania swojej tożsamości kulturowej.
2. **Zdolność właścicieli winnic do czerpania korzyści ekonomicznych ze zbiorów przekraczających ich wartość**: Właściciele winnic często byli w stanie wykorzystać swoją pozycję społeczną i ekonomiczną do maksymalizacji zysków z produkcji wina. Poprzez kontrolę nad procesem produkcji, dystrybucji i sprzedaży wina, mogli wpływać na rynek i czerpać z niego korzyści. Analiza tych mechanizmów ekonomicznych pozwala zrozumieć, jak relacje władzy i struktury ekonomiczne wpływają na dystrybucję bogactwa w społeczeństwie.
Podsumowując, wino i winorośl stanowią fascynujący obiekt badań dla geografów, socjologów i historyków. Poprzez ich analizę można uzyskać głębsze zrozumienie procesów społecznych, ekonomicznych i kulturowych, które kształtują nasze społeczeństwa. Zmieniające się znaczenie wina odzwierciedla dynamiczną naturę struktur społecznych i pokazuje, jak jednostki i grupy społeczne współtworzą i przekształcają otaczający ich świat.